ДУР ХҮСЛИЙГ АЖИЛ ХӨДӨЛМӨРӨӨР ХЭРХЭН СОЛИХ ВЭ?

Èõýíõ òîõèîëäîëä õ¿ì¿¿ñ äóð òààëàë ýðýëõèéëýõäýý ò¿¿íýýñ ººð èë¿¿ ñàéõàí þì ýíý õîðâîîä áàéõã¿é áîëîëòîé ò¿¿íòýéãýý çóóðàëä÷èõäàã. Òýãñíýýðýý ÷ òýä àëääàã þì. Áè ¿¿íèéã òà íàðò àëü äèâàíãàðâûí ¿åèéí õ¿í òºðºëõòºíèé ò¿¿õèéí áàãààõàí æèøýýí äýýð àâ÷ ¿çüå. Ø¿äýíç àñààãóóð ñàÿõàí á¿òýýãäñýí. Ãàë ãàðãàæ àâàõûí òóëä àëü ýðò àãóéí ¿åèéí ºâºã äýýäýñ îëîí ÿíçûí àðãûã àøèãëàäàã áàéëàà. Òýäãýýðèéí íýã íü õî¸ð ãèø¿¿ã õîîðîíä íü ¿ðýõýä ¿¿ñýõ ¿ðýëòèéí õ¿÷èí äýýð ¿íäýñëýäýã áºãººä: ýõëýýä äóëààí ÿëãàð÷, õýñýã õóãàöààíû äàðàà ãýíýò ãàë, ãýðýë ä¿ðñõèéí ãàðäàã. Òà íàð ýíý ¿çýãäëèéã ìýääýã. Ãýâ÷ ¿¿íèé ó÷èð óòãàíä íü õ¿ðýõèéã îðîëäîæ áàéñàí óó? ¯ã¿é, áèä çºâõºí áàðèìòóóäûã òîãòîîí òîî÷îîä, óòãà ó÷èðûã íü õàÿäàã. ÿíçãèéð¿¿ëýí òàéëáàðëàõ áîëîìæ èðäýãã¿é. Ýíý ¿çýãäëýýñ ÿìàð ñóðãàìæ àâ÷ áîëîõûã ¿çüå! Áèä íàð õî¸ð ãèø¿¿ ìº÷èð àâààä õîîðîíä íü ¿ðýõýä ¿ðýõ õºäºëãººíººð ¿¿ññýí ¿ðýëòèéí ¿ð ä¿íä äóëààí ¿¿ñ÷, äóëààí íü ãýðýë áîëîí õóâèðíà. Õºäºë㺺í, äóëààí, ãýðýë ýíý ãóðàâ íü ãóðâàëæèíãèéí òàëóóä áºãººä, ýíý íü õ¿íèéã òºëººëäºã áîëîõûã áè äàíäàà õýëäýã. Õºäºë㺺íèéã õ¿÷, ¿éë àæèëëàãààòàé, äóëààíûã ç¿ðõ ñýòãýë, ìýäðýìæòýé, ãýðëèéã îþóí óõààí, áîäîë, öýöýí áèëýã óõààíòàé ç¿éðëýæ áîëíî. Õ¿í, ãàë ò¿ëäýã øèã, ººðèéíõºº äîòîð ãàë àñààæ áîëîõ þì. Òýðýýð ¿éë õºäëºë äàñãàëààð äóëààí ¿¿ñãýí, ººðººð õýëáýë òîäîðõîé ñýðýë õ¿ðòäýã. Õýðýâ òýð ýíý øàòàíä ãàö÷èõã¿é áîë ãýðýëä áóþó ººðººð õýëáýë îéëãîëòîíä õ¿ð÷ ÷àäíà. Ýíý ¿éë ÿâöûã õàéð ñýòãýëèéí õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çüå. Áèå ìàõáîäèéí äóðëàëûí õ¿ðýýíä õ¿ì¿¿ñ þó ¿éëääýã âý? Áèëýãäëèéí õýëýýð áîë òýä äóëààí áóþó ººðººð õýëáýë öýíãýõ¿é ìýäðýìæ ¿¿ñãýõèéí òóëä õî¸ð ãèø¿¿ àäèë áèå áèåòýéãýý õàâèðàëääàã. Ýíý áîë ñàéí õýðýã, õàðèí ÿàãààä á¿õ õýðýã ¿¿ãýýð øóâòàðäàã âý? ßàãàä òýä ãýðýëòñýíã¿é âý? Õàéð ñýòãýë òýäýíä ãýðýë àâ÷ èðýí, òýä á¿òýýëèéí íóóöûã îéëãîæ ãýãýýðýí, äàëäûã íýâò õàðäàã áîëîõ ¸ñòîé áàéâ. Õàðèí òýãòýë òýä óëàì ìóëãóó á¿ä¿¿ëýã áîëöãîîæýý. Õºäºë㺺í, äóëààí õî¸ðûã ºíººãèéí õ¿ì¿¿ñ õàéð ãýæ îéëãîäîã áºãººä èíãýýä ë õ¿ì¿¿ñ çàìûí õàãàñò ãýðýëä õ¿ðýëã¿é çîãñîöãîîæ ¿ëääýã. Ãýðýë ¿¿ñãýõèéí òóëä ãàãöõ¿¿ çóãàà öýíãýëèéã õàéõ õýðýãã¿é áºãººä ó÷èð íü çóãàà á¿õ ýíåðãèéã çàëãèàä ãýðýë áèé áîëãîõîä ñààä áîëäîã þì. Ýíý áîë ýíãèéí ìºðòºº òîäîðõîé ç¿éë, çàì äýýð çîãñîæ ¿ëäýõ õýðýãã¿é, îðãèë õ¿ðòýë, ãýðýë õ¿ðòýë ÿâàõ õýðýãòýé. Ìýäýýæ çàìä þì þì ë ¿çýæ áîëíî: Äóð òàòàæ òîëãîé ýðã¿¿ëñýí ç¿éëòýé òààðààä òýíäýý çóóðàëäàí çîðèëãîäîî õ¿ðýëã¿é çîãñîæ ÷ áîëíî. Òèéìýýñ áè äóðëàñàí õ¿ì¿¿ñò “Òà íàð íýãýíò çàìä ãàð÷ýý, õºäºë㺺í äóëààí ¿¿ñãýæýý, ýíý ñàéí, õàðèí îäîî áîë ãýðýë õ¿ðòýë ë ÿâàõ õýðýãòýé, ó÷èð íü ãýðýë áîë õàìàã ë ¿éë àæèëëàãààíû òàíü çîðèëãî, îðãèë íü áèëýý” ãýæ õýëäýã þì. Ãýâ÷ áàðàã á¿ãäýýðýý çàìûí õàãàñò ¿ëääýã. ßàãààä ãýâýë ýíä á¿õ þì ÿíç á¿ðèéí ºí㺺ð àëàãëàæ ñýòãýë òàòàæ áàéäàã. Ãýâ÷ òýíä òàíûã çîâîîæ òàìëàõûã ¿õýí õàòàí òýì¿¿ëñýí õ¿¿õíèé òîëãîéòîé ëóñóóä òààðàëäàíà. Îäèññåéí òóõàé äîìãèéã ñàíàöãààÿ. Îäèññåé öýöýí áèëýãòýí áàéñàí òóë Ñèðåíà õýìýýõ õ¿íèéã óÿíãàò õîîëîéãîîðîî óðõèäàí òàòñàíûõàà äàðàà óñòãàäàã Ëóñòàé òààðàëäàíà ãýäãýý óðüäààñ ìýäýæ áàéæýý. Òèéìýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýý àâ÷ ãýíý. Îäèññåé ñèðåí¿¿äèéí äóóã ñîíñãîõã¿éí òóëä íºõäèéíõºº ÷èõýíä ëààíû òîñ öóòãàæýý. Òýãýõã¿é áîë õ¿ì¿¿ñ òýð ñýòãýë òàòñàí õîîëîéä äèéëääýã áàéæýý. Îäèññåé õàðèí ººðèéí ÷èõèéã áºãëºñºíã¿é, ó÷èð íü òýð ñîíñîõûã õ¿ññýí áàéíà. Õàðèí íºõºäºäºº “ Íàìàéã îíãîöíû øóðãààñ óÿ÷èõ, õýðýâ áè òàéëàõ äîõèî ºãººä ýõýëáýë óëàì ÷àíãà óÿàðàé” ãýæýý. Õºëºã Ñèðåí¿¿äèéí àðàëä îéðòîõîä Îäèññåé òýäíèé õîîëîéã ñîíñîîä, òîëãîéãîî àëäàí “Òàéëààðàé íàìàéã òàâèàä îðõè” ãýæ õàøãèð÷ ãýíý. Òýð íºõ人 òàâèõã¿é áîë àëíà ãýæ õ¿ðòýë ñ¿ðä¿¿ëæ ãýíý. Õàðèí íºõºä íü óðüäàõ òóøààëûã íü äàãàæ óëàì ÷àíãà óÿæýý. Ñèðåí¿¿ä çàìûí õàãàñò áàéñíûã òà á¿õýí õàðæ áàéãàà áèç äýý. Òýíä ñààòàõ õýðýãã¿é òýíä òîëãîé ýðã¿¿ëýí, äóð áóëààõ ç¿éë áèé ÷ òýíä åðººñ ñààòàæ áîëîõã¿é. Òà á¿õýí Âàãíåðèéí Ïàðñèôàëü äóóðèéã ìýäíý. Ïàðñèôàëü îéí öîîðõîéä èðýõýä ò¿¿íèé òîëãîéã íü ýðã¿¿ëæ ñýýòýãíýõ ñàíààòàé çàëóóõàí ëóñûí äàãèíàñ ãàð÷ èðýí òîñ÷ àâíà. Ëóñûí îõèäûí öààíà õîðò ìîãîéíóóä íóóãäàöãààæ áàéäàã. Äýëõèéí óðàí çîõèîëä ¿¿íòýé òºñòýé îëîí äîìãóóä áèé áºãººä òýäãýýð íü àãóó èõ äàëäûí ¿íýíèéã àãóóëæ áàéäàã. Îäèññåé Ïàðñèôàëü íàð áîë äóðûã íü òàòàæ çàìààñ íü òººð¿¿ëýõ õîðëîëòîé ó÷èð÷ áàéãàà /¯íýíä õ¿ðýõ çàìäàà/ . Õóòàãòóóäûí áèëýãäýæ áàéãàà þì. Çîãñîæ áîëîõã¿é ÿàãààä ãýâýë àìüäðàëààñàà ñàëæ áîëîõ àæýý. Îðãèë õ¿ðòýë çîãñîëòã¿é çàìíàõ ¸ñòîé. Õ¿ð÷ ÷àäâàë õîîë, óíä, ãîî ñàéõàí, õàéð ñýòãýë á¿ãä õ¿ëýýæ áàéãàà. ¯¿íèéã àðàé ººðººð ÷ ýõýëæ áîëíî. Òà íýã äààëãàâàð àâààä, ò¿¿¿íèéãýý áèåë¿¿ëýõèéí òóëä îé äóíäóóð ÿâàõ ¸ñòîé áàéòàë, îéä ÿíç á¿ðèéí öýöýã æèìñ ìýäýýæ õýðýã ã¿çýýëçãýíý óðãàñàí áàéëàà ãýæ áîäú¸. Òà ò¿¿æ ýõýëëýý, öàã àëäàæ áàéãààãàà ìýäýëã¿é íààø öààø òîíãîëçñîîð ë ÿìàð ñàéõàí àìòòàé ã¿çýýëçãýíý âý? Øºíº áîëæ áàðàã þó ÷ õàðàõã¿é áîëëîî, ÷èã áàðèìæààãàà àëäàæ òººð뺺, àðààòíû äóó, øàð ø¿ð õèéõ ÷èìýý, ìîä ñ¿ð÷èãíýõèéã ñîíñîîä òà àéæ ýõýëíý. Òèéì ýý, ãî¸ ã¿çýýëçãýíýýñ áîëæ çàìûí õàãàñò çîãñîæ ¿ëäñýí ñóðàã÷èä, øàâü íàðòàé èéì ë ÿâäàë òîõèîëääîã áèëýý. Òà “áè õýçýý ÷ ã¿çýýëçãýíý” òàíû ºìíº öàðàéëàã á¿ñã¿é, áàðàíä áîë õýäýí õóíäàãà äàðñíû õýëáýðýýð òààð÷ áîëíî. Ýíý áîë áèëýã òýìäãèéí õýë òà á¿õýí îéëãîæ áàéãàà. Ýíý æèæèãõýí ã¿çýýëçãýíý ÷èíü ìàø òîì çýòãýíý ÷ áàéæ áîëíî. Çóãàà öýíãýë áîë ÷óõàìõ¿¿ ýíý çýòãýíý, ñèðåí¿¿ä ëóñûí äàãèíàñ áºãººä òýä òàíûã èä÷èõäýã þì ø¿¿. Òýä ãýæ õýí âý? Ýãýë áèåòýí, õîðõîé ºòí¿¿ä, ìóó ç¿éëèéã äîðä ñ¿íñ¿¿ä, òàíûã íàéð õèéõýýð áýëäýæ áàéãààã ¿çýíã¿¿òýý ë óäàæ òºäºëã¿é õ¿ð÷ èðöãýýäýã. Ýðýãòýé ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäîõ ñîëèëöîîíä òýä çºâõºí äóð òà÷ààëàà òàéëàõûã ýðýëõèéëäýãýýñ ýíý íàéðàíä åð人 ë òýäíýýð õîîëëîäîã, òºðºë á¿ðèéí äîðä àìüòàñ, çåìáåí¿¿ä óðèí çàëàãääàã áîë, òýð õîîðîíä õîñóóä ººðñíºº ìºõºë óðóóãàà óðóóäàí íèñ÷ áàéäàã. Ýäãýýð íàéð áóäààëãûí òóõàé îëíûã õýëæ áîëíî. Îëîí ÿíçûí õîîë, äàðñ, öýöýã, ñàâ ñóóëãà, ìºíãºëñºí õýðýãñýë, øèðýýíèé á¿òýýëýã, áîëîð ç¿íæ øààðäàãäñàí íàéð áóäààëãàä ìàø èõ õºðºí㺠îðäîã ó÷ðààñ áàÿ÷óóäûí çàðèì íü òàíñàã õ¿ëýýí àâàëòààñ áîëæ õîîñðîõ íü áèé. ßã èéìýðõ¿¿ ÿâäàë áîëîâñðîîã¿é àìðàãóóäòàé òîõèîëääîã. Òýä õàìàã êàïèòàëàà ¿ðæ äóóñãàäàã. Õàðàìñàëòàé íü òýä èíãýñíýý ¿çäýãã¿é, õ¿÷ ÷àäëàà, óðñàæ áóé ýíåðãèý ¿ðýí òàðàìäàæ áàéãààãàà àíçààðäàãã¿é, þóíä ýíý ýíåðãè ÿâ÷èõñàíûã ÷ ìýääýãã¿é áàéíà. Õàðèí õýñýã õóãàöààíû äàðàà òýäíèéã õàðàõàä äàìïóóðñàí, õàìàã áàéäãàà ãýýñýí õàðàãääàã. Ýäãýýð òîìîîõîí íàéð çîõèîí áàéãóóëàãäàæ áàéõ ¿åä õàëààñíû õóëãàé÷, ëóéâàð÷èä óðèãäñàí çî÷èäûí äóíäóóð ÿâæ Ẻãíºðñºí õ¿ì¿¿ñèéã äàëèìäóóëàí ìºíãº, ¿íýò ýðäýíýñ, óðëàãèéí á¿òýýëèéã õóëãàéëæ ãàðäàã. Äóðëàñàí àìðàãóóäòàé ÷ ÿã ë èéì ÿâäàë òîõèîëääîîã. Àìðàãóóäûí íàéð õàâòãàéð÷ ýõëýõýä ýä þìñûã áèø õàðèí ýçäèéíõ íü òîëãîé òàðõè ç¿ðõýí äýõ áàÿëãèéã àâäãààðàà õàìãèéí àéìøèãòàé, ìàõàí í¿äýíä ¿ë ¿çýãäýõ õóëãàé÷èä íýâòðýí îðæ èðöãýýäýã. Òýä àìðàã õîñóóäûí îíãîä õèéìîðü, ¿çýë ñàíàà, õ¿÷èí ÷àðìàéëò, òºëºâëºãºº çîðèëòûã õóëãàéëäàã áîë: çîëã¿é õîñóóä õàìàã á¿õíýý õóëãàéëóóëæ äóóñàõäàà óðüäûí ººäðºã øèíæ, åðòºíöèéí íóóöûã òàéëàõ õ¿ñýë íü þó ÷ ¿ã¿é áîëæ õîîñðîí õîöîðöãîîäîã…Òèéì ýý, îäîî òýäíèéã ò¿¿íýýñ ººð õàìààã¿é øàëäàð áóëäàð, æèðèéí õ¿ñýë ýçýëæýý. Òýãýõëýýð àæèãëàæ ñóðàõ, áîëæ áóé ç¿éëèéã àäèë òºñèéí õóóëèàð òàéëáàðëàæ ÷àääàã áîëîõ õýðýãòýé. Õàéðò ä¿¿ íàð ìèíü áè òà á¿õíèéã ñàíñðûí îþóí ñàíàà íàä íýýæ ºãñºí ¿íýíèé ç¿ã õºòºëæ áàéíà. Áè õ¿ì¿¿ñèéã ñóäëàí àæèãëàæ áàéñàí, òèéìýýñ ÷ ìèíèé ÿðüæ áóé á¿ãä òóéëûí çºâ ãýäãèéã áè ìýäýæ áàéíà. Õ¿ì¿¿ñ çºâõºí çóãààëæ öýíãýõ õ¿ñýëä õºòëºãäñºí ¿åäýý ë õóëãàé÷äûã ººðòºº íýâòð¿¿ëäýã. ªºð äîòðîî ãýðýë ãèéëãýõèéí òóëä ò¿¿íýýñ èë¿¿ ºíäºð çîðèëãî òàâèõ íü çàéëøã¿é þì. Ãýðýë äýýðõèéí àäèë íàéð õèéõèéã çºâøººðºõ áºãººä ãàãöõ¿¿ ò¿ð¿¿÷èéí òààëàìæã¿é, àñòðàë åðòºíöèéí çî÷äûí îðîíä ñàõèóñàí òýíãýð, áóðõàíëàã ñ¿íñí¿¿äèéã õîñûí áàÿð öýíãýëèéã õóâààëöóóëàõààð çàëàõ áîëíî. Ýäãýýð òýíãýð¿¿ä õîñóóäààñ ñàëàí îäîõäîî áýëýã ºðãºäºã: õîñóóä òýäýíä ºðãºñíººñºº 100 äàõèí èë¿¿ã áýëòãýí àâíà. Ýíä ÿìàð ÷ õîõèðîë ó÷ðàõã¿éí äýýð àìðàã õîñ øèíý øèíý õ¿ñýë òýì¿¿ëýë áàÿð áàõäàëààð öàëãèæ ,çàëóóæèí öýöýãëýæ ñýðãýäýã. Õ¿ì¿¿ñ äóð õ¿ñýëä àâòàãäñàíààðàà õóðüöëûí òóõàé àñóóäàëä øèéä îëæ ÷àäàõã¿é. Ó÷èð íü çóãàà öýíãýë áîë çàìûí çºâõºí õàãàñ íü áºãººä ýíä ãàöàíãóóòàà õ¿ì¿¿ñ õ¿ëýý, áàãëààòàé ìýò áîëæ, õàìàã ýðõ ÷ºëºº, õºíãºí øèíãýí àìàð áàéäëàà àëä÷èõäàã. Ýðâýýõýéí äàëàâ÷èí äýýð õýòýðõèé èõ ø¿¿äýð òóñâàë, äàõèí íèñ÷ ÷àäàõààðã¿é áîëäîã. Çóãàà öýíãýë áîë ìàø èõ ø¿¿äýð ëóãàà àäèë àæýý. Áèëýãäëèéí õýëýýð ÿðèõàä, íèñ÷ ÷àäàõàà áîëüñîí õ¿íèéã õàðààä àñóóëòã¿éãýýð ò¿¿íä þó òîõèîëäñîíûã áè ìýäíý. Òýð äàëàâ÷àà õýòýðõèé íîðãî÷èõñîí áàéäàã. Äàëàâ÷àà ãýðýëä õàòààõàä º÷íººí õóãàöàà øààðäëàãàòàé. Òèéì ó÷ðààñ áîëãîîìæòîé áàéöãààãòóí. Çóãàà öýíãýëäýý á¿¿ àâòàöãààãòóí. Òýð ÷èíü çàìûí õàãàñò ë ãàöààíà ø¿¿. Ãýðýë õ¿ðòýë ÿâöãààãòóí. Ãýâ÷ íàìàéã çºâººð îéëãîîðîé. Áè ýðýãòýé ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñèéã õàéð ñýòãýëä àâòàæ áîëîõã¿é ãýæ õýçýý ÷ ÿðüæ áàéãààã¿é. Òýä õàéðàíäàà óìáàõ ¸ñòîé. Õàðèí õàìààã¿é èë¿¿, àðèóí ñàéõàí, ãýãýý ãýðýëòýé õàéðàíä ø¿¿ äýý. ªºðººð õýëáýë çºâõºí áèå ìàõáîäèéí õ¿ðýýí äýõ ñîëèëöîëîîð: ñýòãýë õàíàæ, äóð ñýðëýý õºäºëãºí, õ¿ñëýý õàíãà÷èõààä äàðàà íü óíòàõûí îðîíä òýä áýëãèéí õàðüöààíû ÷óõàë àðèóí íàíäèí ¿íý öýíèéã óõàìñàðëàõ ¸ñòîé. Õàðèí òýãòýë òýä ¿ã¿é ýý, ¿ðãýëæ ë ÿàð÷, íàìàã áàë÷èãòàà øèãäýõ ãýæ òýì¿¿ëöãýýæ áàéäàã, ýðãýö¿¿ëæ áîäîõ öàã çàâ áàéäàãã¿é ãýíýý. Ýíý ÿâäàë åð íü ÿàæ ÿâàãääàãèéã õàðöãààÿ. ßìàð ÷ òýñ÷ ÿäñàí áà÷èìäóó õºäºë㺺í, àäãóóñíû äóðàíä ìàíàðñàí õàðö âý? Ýð íü ººðèéí õ¿ñýë öàíãààãàà òàéëàõûã õàéðòûãàà èäýæ, òàñàð òàòàõûã õ¿ñýæ áàéõ ¿åä ýìýãòýé íü ººðèéã íü çàëãèõ ãýñýí õ¿ñëýíã ýðèéíõýý õàðöíààñ îëæ õàðààä ººðèé㺺 àç æàðãàëòàéä òîîöäîãîîðîî óñàí òýíýã áèëýý. Óã íü ýìýãòýé õ¿í ýðýãòýéí õàðö ò¿¿íèéã õîîñëîí õàìàã áàéäãèéã íü öºëìºõºä áýëýí áàéãààãàà õàðóóëæ áàéãàà ó÷ðààñ ººðèéã íü õ¿ëýýæ áóé ç¿éëýýñ àéæ øèðýâäýõ ¸ñòîé áèëýý. Ãýâ÷ ýìýãòýéä íü ýíý òààëàãääàã. Ãàãöõ¿¿ ¿¿íèéã ë õ¿ñäýã þì. Õýðýâ ýð õ¿í ýìýãòýéã õ¿íäýòãýæ, áàõäàí õàðæ, ò¿¿íèé í¿ä öýâýð àðèóíààð ãýðýëòýæ áàéâàë ýìýãòýé íü äýýðõ øèã ñýòãýë õàíãàëóóí áàéäàãã¿é ýý. Ýíý ýðýýñ áè þó ÷ îëæ äîëîîõã¿é íü ãýýä ò¿¿íèéã õàÿäàã. Ǻí äàëä óõàìñàðààðàà ýìýãòýé õ¿í òàëõ÷èíû ãàð äîîðõ çóóðñàí ãóðèë øèã ºíõºðºõèéã äóðëàäàã: ªºðòýé íü á¿ä¿¿ëýã õàðüöàæ, òàìëàõàä ò¿¿íä òààëàãääàã. Õàðèí ººðèéã íü õ¿íäýòãýñýí òýíãýðëýã õàðö ò¿¿íä ÿìàð ÷ ¿íý öýíýã¿é. Îíöãîé òîõèîëäîëä áàéäàã ÷ åðºíõèé人 áîë èéì ë áèëýý. “Òýãýõëýýð áèä ÷èíü õýçýý ÷ äóð òààøààë ýäëýæ áîëîõã¿é áàéõíýý”  ãýæ òà íàð õýëöãýýõ áàéõ.

Áîëíîî: õàðèí èë¿¿ íàðèéí áèëýã îþóíû ÷àíàðòàé äóð òààëëûã ýðýëõèéëâýýñ çîõèíî. Îëîí íèéòèéí îéëãîäîã äóð òààëàë ýöýñòýý õîð, ãàøóóäàë áîëæ õóâèðäàã. Õàð òóãàëãàíû õýëòýðõèéã ç¿ñýõýä ç¿ñýãäñýí òýð õýñãýýðýý ãÿëàëçàæ áàéñíàà óäàëã¿é á¿äãýðäýã. Äóð õàíàìæ ãýäýã íü ýíý ë õàð òóãàëãàòàé àäèë ç¿éë þì. Äóð òààøààëàà àëò øèã ÿìàãò ãÿëàëçñàí áºõ áàò áàéëãàÿ ãýâýë òà ò¿¿íèéãýý àðèóñãàõ ¸ñòîé. ªºðººð õýëáýë áîäîë ñàíàà ãýäýã ººð ýëåìåíò íýìýõ õýðýãòýé. Õàðèí èíãýõèéí òóëä äóð òààëëûã àæèë õºäºëìºðººð ñîëèõ øààðäëàãàòàé. Õºäºëìºð ãýäýã õ¿í ººðèéí ýíåðãèéã çóãàà öýíãýëä ¿ðýõýý çîãñîîæ, ò¿¿íèéãýý äýýä õ¿ðýýí äýõ òàðõèíû áóñàä òºâ¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààíä çàðöóóëàõûã õýëíý. Õ¿í äîòîîääîî ãàëò óóë äýëáýëæ, õóé ñàëõè øóóðóóëàõûí îðîíä õ¿íèéã Áóðõàí, Õóòàãò ãýãýýíòýí ñîä õ¿í áîëãîí õóâèðãàäàã øèíý øèíý àâúÿàñ áèëãýý íýýí ñýðãýýõèéí òóëä ýäãýýð óðñãàëûã ÷èãë¿¿ëýí óäèðäàõ çîðèëãîîð óõààíàà òóíãàëàã õóðö áàéëãàõ õýðýãòýé. Äóëààíûã õýðõýí ãýðýë áîëãîæ õóâèðãàäàã âý? ãýâýë: õ¿í òààëàë öýíãýëýý õºäºëìºðººð ñîëèõîä ººðèéã íü äîîø òàòäàãã¿é, õàðèí áàÿæóóëàí ºðãºìæèëäºã æèíõýíý öýíãýë æàðãàë ò¿¿íèéã ýçýìäýí àâäàã.  Îëîí õ¿í ýð¿¿ë ñàðóóë áîäîë æàðãàë öýíãýëèéã ñºíººäºã ãýæ ¿çäýã. ¯ã¿é, òèéì ã¿é, ñýòãýí áîäîõ ÷àäâàð æèíõýíý õàéðûã èë¿¿ ìýäð¿¿ëýõèéí òóëä ºãºãäñºí þì. Ñýòãýöã¿éãýýð àäãóóñíû á¿ä¿¿ëýã ÷àíàð íü ººðèéí õ¿÷ ÷àäëààðàà õ¿íèéã äàðàí ñºíººõ áîëíî. Ñýòãýí áîäîõ ÷àäâàð, îþóí óõààí ë ÷óõàìäàà ýíåðãèéã õÿíàæ, ÷èã áàðèìæàà ºã÷ ºðãºìæèëºí äýýøë¿¿ëäýã þì. Õýðýâ òà õàéðëàõäàà áîäîë ñàíààãàà òîä òóíãàëàã áàéëãàæ, áîäîë ÷èíü ýäãýýð õ¿÷í¿¿äèéã àæèãëàí,  àíõààð÷, ÷èãë¿¿ëýí, õÿíàæ áàéãàà ¿åä òà èõýíõ õ¿ì¿¿ñèéí õ¿ñýí õ¿ëýýæ áàéäàã á¿ä¿¿ëýã ìîõîî áºãººä îþóí óõààí, àðèóí ÿâäëààñ ãàäóóð îðøèõ, ÿìàð ÷ çàõèðãààã¿é àäãóóñàí öýíãýëýýñ àíãèä äýýã¿¿ð áàéõ áîëíî. Ýíý àäãóóñíû öýíãýëèéí ÿìàð íýã ìº÷èä òà òîäîðõîé öýíãýë ýäýëäýã÷ äàðàà íü ¿¿íèéõýý õàðèóä íü èõ ¿íýýð òºëºõ áîëäîã. Ãýâ÷ òýð çóãàà öýíãýë ÷èíü òèéì èõ ¿íý õ¿ðýýä áàéõààðã¿é, äýíä¿¿ á¿ä¿¿ëýã äîîðä áèëýý. Òîä òóíãàëàã áîäëûíõîî õ¿÷ýýð òà áèëýã îþóíûõàà åðòºíöºä àæèëëàñíààð òà òóãàëãûã øèæèð àëò áèøðýë áàõäàë áîëãîí õóâèëãàíà. Äóð òààëàë, öýíãýë ãýäýã íü õ¿í ãýäýã àìüòàí áóñàä áîäãàëü ç¿éëñ òýäãýýðèéí èëðýë¿¿äòýé èõ áàãà àëü íýã õýìæýýãýýð õýì çîõèöîëä îðøèõ ¿éëäýëèéí ¿ð ä¿í þì. Òýãýõëýýð ÿìàð íýã ¿éëäýë Áóðõàíû åðòºíöòýé òºãñ çîõèöîæ ¿éëäýãäâýýñ ò¿¿íýýñ óðãàí ãàðàõ öýíãýë íü ºðãºñºí òýëæ, õÿçãààðã¿é ºðãºæèí àðâèæèíà. Öýíãýë ýäëýõ õýðýãòýé, ãýõäýý òàíû ºìíº á¿õ åðòºíöèéã äýëãýí íýýæ, ººðèéã ÷èíü ãýðýë ãýãýýòýé, ãî¸ ñàéõàí, ÿðóó òîä, õ¿÷ ÷àäàëòàé, õýðýãòýé òóñòàé áîëãîõ òèéì ºðãºí óóäàì, àòëàà íàðèéí òàíñàã öýíãýëèéã ýðýëõèéëýãò¿í. Òèéì öýíãýëèéã àìòëàí ýäëýâýýñ çîõèíî, áàéãàëü áèäíýýñ ýíý ýðõèéã ìààíü ñàëãàæ áóëààãààã¿é. Õàéðò ä¿¿ íàð ìèíü á¿¿ ñàòààðàãòóí, öýíãýëèéíõýý õÿçãààðûã äàâàõ õýðýãòýé. Èéì äîðä øàòàí äýýð ãàö÷èõàëã¿é äýýøýý ºãñºãò¿í. Ãýðýëò íàðûã õàðàí áÿñàëãàë õèéõèéí òóëä ¿¿ëèéã íýâòëýí ãàðàõ ¸ñòîé. ¯¿ëíèé íààõàí ¿ëäýëã¿é, á¿õ ÷àðìàéëòàíäàà ãýãýý ãýðýëò õ¿ñýë çîðèëãîî øèíãýýãò¿í. Àæèëëàæ, õîîëëîæ, çóãààëàí, ýñâýë õýí íýãíèéã òýâðýõäýý ãýðýë ãýãýýã ë çîðèëãîî áîëãîãòóí. Ǻâõºí àìèí õóâèéíõàà çóãàà öýíãýëèéí òºëºº þó ÷ áèòãèé õèé. Õ¿í òºðºëõòºí äóðàíäàà õºòëºãäºæ, ò¿¿íä òîëãîéãîî ºãñíººñºº áîëîîä ë àíãàë óðóó ãóëñàæ ÿâàà þì. Òà íàð “ õèéæ áóé ¿éëäýë ìààíü áèäíèé òààëàëä íèéöýõã¿é áîë àìüäðàë ÿìàð ÷ óòãà ó÷èðã¿é “ ãýæ õýëöãýýõ áàéõ. ¯ã¿é ýý, óòãà ó÷èðòàé, á¿õ þì õîëáîîòîé ó÷ðààñ ãýðýë äóëààí ¿¿ñìýãö ë , ººðººð õýëáýë îþóí óõààí õàéð õî¸ð íýãäìýãö äóð õàíàìæ ÷ èðíý. Äóð òààøààë õàíàõóéí ÷àíñàà íü, ìºí ÷àíàð íü, ýð÷èì íü ë ñîëèãäîí ººð÷ëºãäºíº. ×èíãýýä áÿñàëãàë, ýðãýö¿¿ëýí áîäîãòóí, òàíû õàéð ñýòãýë ººðèéã ÷èíü ãýðýë ººä õºòëºõ ¸ñòîéã ÷ õýçýý ÷ á¿¿ ìàðòààðàé!